Artykuły

Ewa Gil-Kołakowska: Dziś na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego kolejny Gombrowicz — Biesiada u hrabiny Kotłubaj…

Jacek Bunsch: W pewnym sensie jest to kontynuacja Historii, która wystawiliśmy na tej scenie przed pięciu laty. Jednakże tym razem nie będzie to jeden wyłącznie utwór Gombrowicza. Scenariusz napisałem na podstawie różnych jego utworów. Punktem wyjścia jest tytułowa Biesiada u hrabiny Kotłubaj, ale na całość złożą się bardzo istotne fragmenty Dziennika i fragmenty Trans-Atlantyku i pieśni ze śpiewników patriotycznych i fragment oryginalnej operetki Straussa. Wychodząc od dość wczesnego opowiadania autora starałem się dojść do dojrzałej myśli gombrowiczowskiej. Próbuję prowadzić intelektualną grę z Gombrowiczem, by szukać odpowiedzi na pytanie: czy Polska dojrzała już do Europy? Pytanie niesłychanie aktualne i intelektualnie i emocjonalnie bardzo istotne.

Próbujemy tym przedstawieniem prowadzić spór z rekwizytornią mitów i kompleksów narodowych. Próbujemy znaleźć siłę, by powstać z klęczek wobec własnej historii, własnej tradycji narodowej. Inaczej nie wyjdziemy z europejskiego zaścianka. Gombrowicz wiedział ta wcześniej! W spektaklu Witold nowie ironicznie: „Polacy, musicie kochać własna niedojrzałość!”.

Czy ten spektakl to tylko stawianie pytań, czy może też próba znalezienia odpowiedzi?

Dawanie prostych odpowiedzi jest dziś dużą nieodpowiedzialnością. Żyjemy w pewnym zaklętym kręgu i nikt, łącznie z Gombrowiczem, nie umie znaleźć jedynej drogi wyjścia. Nasze narodowe archetypy są ciężkim bagażem, ale i wspaniałym dorobkiem… Mądrość Gombrowicza polega na stwierdzeniu, iż każdy musi dokonać wyboru indywidualnego.

Czy przedstawienie nie będzie czasem wiecem przedwyborczym?

Wiec przedwyborczy urządziłem w Poznaniu, gdzie w Teatrze Polskim wystawiłem Jana Karola Macieja Wścieklicę Witkacego. Biesiada… nie będzie przedstawieniem kabaretowym, choć miejscami powinna wywoływać śmiech — przynajmniej taką mam nadzieję. Będzie to by zacytować Wyspiańskiego „historia wesoła, ale ogromnie przez to smutna”. Będzie to kontynuacja tego nurtu artystycznego, który zawiera się w moich realizacjach wrocławskich, tzn. Szewcach i Janulce Witkiewicza i Historii… Ten sam zespół realizatorów: Wojciech Jankowiak — scenografia, Zbigniew Karnecki — muzyka, to również ciągłość wizji plastycznej i dźwiękowej. Chciałbym zachować tę łączność w sferze ekspresji aktorskiej. Na scenie zobaczymy więc: Danutę Balicką. Igę Mayr, Zygmunta Bielawskiego, Bogusława Danielewskiego, Henryka Niebudka. Tadeusza Szymkowa i Wojciecha Ziemiańskiego.

Czy nie obawiasz się, że twój Gombrowicz nie będzie zbyt…

…elitarny?! Nie! Moje spektakle adresowane są do określonego kręgu publiczności. Nie każdy czyta Gombrowicza, nie każdy chce czytać i nie każdy potrafi. Nic wszyscy na pewno zachcą zaangażować się w grę z Gombrowiczem, ale wierzę, że choć Biesiada u hrabiny Kotłubaj to nie będzie przedstawienie dla tzw. publiczności masowej (czy taka publiczność w ogóle jeszcze istnieje?), to jednak forma autora Ferdydurke jest tak nośna intelektualnie i atrakcyjna, iż ci widzowie, którzy zechcą poświęcić czas na wieczór w Teatrze Kameralnym, na nowo odkryją, iż ironia, mądra ironia wspaniale nadaje się do opisu świata współczesnego.