Osoby

KASSOWSKI Bronisław (16 listopada 1909 Miłosław koło Wrześni – 2 października 1996 Opole),

aktor, reżyser. 

Był synem Walentego Kassowskiego, rządcy jednego z wielkopolskich majątków, i Franciszki z domu Banaszak; mężem aktorki Marii Stróżyńskiej (zob. t. 2; ślub w 1942); ojcem aktorek: Teresy Kassowskiej-Zielińskiej i Ewy Kassowskiej-Wyszomirskiej. W 1928–32 uczył się w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim w Poznaniu, m.in. pod kierunkiem Stanisławy Wysockiej. W 1932 zdał aktorski egzamin Związku Artystów Scen Polskich i rozpoczął trwającą pół wieku wędrówkę teatralną po kraju. 

Debiutował w sezonie 1932/33 na scenach poznańskiego Teatru Polskiego i Nowego; pierwsze jego role to: Andrus (Królowa przedmieścia) i Antek (Betlejem polskie). W sezonie 1933/34 grał w Teatrze Kameralnym w Warszawie, na początku 1934/35 w Teatrze Kameralnym w Częstochowie (w Wielkim kuglarzu), a od grudnia 1934 w nowo otwartym warszawskim Teatrze Comoedia, np. rolę Piotra Wysockiego (Kordian i cham). W sezonach 1935/36–1937/38 występował w Teatrze Wołyńskim im. Słowackiego w Łucku, m.in. jako: Gustaw (Dama kameliowa), Ludwik (Wielka miłość), Dziennikarz (Mała Kitty i wielka polityka), Eugeniusz (Candida), a w 1938/39 w Teatrze Polskim w Katowicach, w rolach: Juliana (Żabusia), Maurycego (Lato w Nohant), Femiosa (Powrót Odysa), Henryka (Temperamenty). 

W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej pracował w Krakowie jako urzędnik magistracki (1940–41), potem był aktorem i reżyserem jawnych imprez (1941–43), grał też i reżyserował w oficjalnym Krakowskim Teatrze Powszechnym (1944); za tę działalność został po wojnie ukarany przez Komisję Weryfikacyjną Związku Artystów Scen Polskich. 

W sezonach 1945/46 i 1946/47 był zaangażowany w Teatrze Polskim w Bydgoszczy. W miejscowej prasie pisano m in. o jego tytułowej roli Mazepy, że

była kreacją plastyczną, pełną sowizdrzalskiego junactwa

w pierwszej, pełną rycerskiej szlachetności w drugiej części tragedii;

także Franio (Szczęście Frania, w jego własnej reżyserii)

zasługiwał na szczery poklask. Kassowski zaakcentował słoneczną dobroć serca i w tej tonacji utrzymał konsekwentnie rolę. W tej koncepcji był komizm więcej pozłotą niż rysem karykaturalnym.

Zagrał ponadto: Gustawa (Śluby panieńskie), Jana (Żeglarz), Bernarda (Szczęśliwe dni, też reżyseria), wystawił Rozkoszną dziewczynę, do większości spektakli układał ewolucje taneczne. W sezonie 1947 48 występował w Teatrze Powszechnym Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w Krakowie jako Albin (Śluby panieńskie) i Fouché (Madame Sans-Gêne), w 1948/49 grał i reżyserował w Teatrze Polskim w Bielsku, np. Pana Jourdaina (Mieszczanin szlachcicem), Karola (Niewidzialna), Papkina (Zemsta) i we własnej reżyserii Antka (Królowa przedmieścia), w 1949/50 w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, a od 1950/51 do końca 1951 w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Bydgoszczy: Gustawa (Śluby panieńskie), Aldemara (Nauczyciel tańców; opracował też choreografię), reżyserował Pieją koguty i Oberżystkę. 

Od 1 stycznia 1952 do końca 1954 był aktorem i reżyserem Teatrów Dramatycznych w Szczecinie; wystawił Rodzinkę, Dwa tygodnie w „Raju”, Pana Teodora Zrzędę, zagrał np. Tartuffe’a (Świętoszek). Od początku 1955 do końca sezonu 1957/58 był w zespole Teatru Ziemi Rzeszowskiej w Rzeszowie; grał we własnych przedstawieniach: Pastora (Kandyda), Papkina (Zemsta), Wygodnickiego (Klub kawalerów) oraz Harpagona (Skąpiec), Tomasza (Most), Hrabiego Almavivę (Wesele Figara). W sezonach 1958/59–1960/61 występował w Teatrze im. Węgierki w Białymstoku, np. jako Don Fernand (Cyd), Andrzej (Przygoda florencka, też reżyseria), Clavaroche (Świecznik) i Gremio (Poskromienie złośnicy; zdaniem Krystyny Siemiatyckiej „dowcipnie rozegrał zawód miłosny”).

W 1960 zdobył uprawnienia reżyserskie i w sezonach 1960/61–1964/65 był reżyserem w Teatrze im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim; opracował tu ponownie Cyda, Jadzię wdowę (rola Krzysztofa), Śluby panieńskie (Radost), Intrygę i miłość (Miller), zagrał też Wilkosza (Uciekła mi przepióreczka), Króla Jana Kazimierza (Mazepa), Sędziego (W małym domku), Kreona (Król Edyp) i Ojca (Grupa Laokoona; „trafnie uchwyconego w sylwetce, w miarę powściągliwego i emocjonalnego”, pisano w „Nadodrzu” 1964). 

W sezonie 1965/66 przeniósł się na stałe do Opola, gdzie do 1985/86 był cenionym aktorem i reżyserem Teatru im. Kochanowskiego (do 1974 Teatr Ziemi Opolskiej). Zaprezentował tu szeroką skalę możliwości swego dojrzałego, wytrawnego aktorstwa.

Z jednakowym powodzeniem grał amantów, bohaterów romantycznych, tzw. szwarccharaktery i bohaterów pozytywnych, postacie tragiczne i komiczne (jego cennym wrodzonym darem jest vis comica),

wspominała Romana Konieczna. W bogatym dorobku Kassowskiego znalazł się: władczy Cezar (Kleopatra Morstina, 1966), wytworny Hrabia (Derby w pałacu, 1967), dobroduszny Mateusz (Ania z Zielonego Wzgórza, 1968), komiczny Szambelan (Pan Jowialski, 1969, we własnej reżyserii); abnegat Anzelm (Pierwszy dzień wolności), bezwzględny Prezydent (Intryga i miłość), naiwny Właszo (Ścieżki) – 1970; groteskowy Dr Plazmodeusz Blödestaug (Bezimienne dzieło), drapieżny Warrawin (Sprawa) – 1971. Z późniejszych jego ról warto wymienić: Orgona (Dożywocie, 1977), Dziadka (Białe małżeństwo, 1979), Juklego (Sędziowie, 1980; wyróżnienie na VI Opolskich Konfrontacjach Teatralnych), Starca (Szczęśliwe wydarzenie, 1982), Apolinarego Plejtusa (Matka Stanisława Ignacego Witkiewicza, 1985). 

Z końcem sezonu 1985/86 przeszedł na emeryturę, ale nadal współpracował z teatrem opolskim. Zagrał: Grzegorza (Kordian), Maestra (Trans-Atlantyk) – 1987; Nestora (Troilus i Kressyda, 1988); Mówcę (Akropolis), Abrahama Mlaskauera (Jan Maciej Karol Wścieklica; nagroda za drugoplanową rolę na XVII Opolskich Spotkaniach Teatralnych w 1991) – 1990; Radcę Podsrockiego, „Wuja Hurleckiego” (Biesiada polska według Witolda Gombrowicza), Profesora Emanuelli (Jeśli jesteś katolikiem) – 1991; Księdza (Kiedy wróci według Andorry, 1992), ogółem około 250. ról teatralnych, wyreżyserował ponad 60 sztuk. W 1953–92 zagrał kilka ról w Teatrze TV i filmie. 

W młodości

bardzo przystojny, wysoki, szczupły, o harmonijnych rysach

i budowie ciała oraz pięknych, błękitnych oczach, porywał swoją urodą, [...] był aktorem wszechstronnym, a jednocześnie przygotowany choreograficznie, opracowywał ruch sceniczny, [...] znakomicie mówił wiersz 

– charakteryzowała go Z. Pietrzak. W Opolu obchodził jubileusze pracy artystycznej: w 1972 40-lecie w roli Pana Jourdaina (Mieszczanin szlachcicem, we własnej reżyserii), w 1978 45-lecie jako Stefano (Burza), w 1983 50-lecie w roli Lona Dennisona (Drewniany talerz), a w 1993 60-lecie w roli Dyndalskiego (Zemsta). 

Bibliografia

Almanach 1996/97; Almanach sceny bydg. 1920–90 (il.); Boy: Pisma t. 26: Bydg. leksykon teatr. (cyt. z prasy, opinie Z. Pietrzak; il); Cały świat gra komedię s. 93 (K. Siemiatycka), passim; 40 lat T. w Opolu 1945–85 (wywiad z K.; il.); Dziesięciolecie T. Wybrzeże 1946–56 (il.); Gall – redutowiec, artysta teatru; Kamińska, Szmidt: Byliśmy w teatrze (il.); Kruk: Aktorzy 1915–39 (il.); Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich (il.); Mykita-Glensk; Nawrat: Repertuar; Scena gorzowska 1945–75; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Szczecin teatralny (il.); Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; Śmigielski: T. Wołyński s. 165, 166, 177, 180; T. Ziemi Opolskiej 1945–70 (il.); T. Bielsko-Biała 1945–70; T. im. Siemaszkowej 1944–94; Teatry w Szczecinie 1945–65  (il.); Kur. Warsz. 1937 nr 240; Logeion 1937 nr 3 s. 179, 180; Nadodrze 1964 nr 1 (cyt.); Nowa Trybuna Op. 1996 nr 232 (il.), 233; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 204–206, 1997 z. 1–4 s. 99, 104, 417–419, 439–440, 2008 z. 3–4 s. 79; Teatr 1980 nr 21 (il), 1996 nr 11; Trybuna Odrz. 1978 nr 34 (il.), 35; Trybuna Op. 1968 nr 26 (il.). 1972 nr 93 (il.), 1983 nr 30 (R. Konieczna; il ); Afisze, Uniw. w Poznaniu; Akta (fot.), ZASP; Programy (m.in. „Bronisław Kossowski 45-lecie pracy scenicznej 1932–1977” oraz „Bronisław Kossowski 50 lat na scenie”; w obu il.) i wycinki prasowe, IS PAN; Programy, MTWarszawa; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

Fot. – Bibl. Nar, IS PAN, ITWarszawa; T. im. Kochanowskiego Opole.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Notka o artyście

Aktor, reżyser teatralny. Zawodu uczył się pod koniec lat 20. w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim w Poznaniu. Przed wojną występował m. in. w Poznaniu, Warszawie, Łucku i Katowicach. Po wojnie, w latach 1945-47 występował w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, w sezonie 1947/48 w Teatrze Powszechnym TUR w Krakowie, w sezonie 1948/49 w Teatrze Polskim w Bielsku Białej. W sezonie 1949/50 był aktorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku, w latach 1950-52 Teatru Ziemi Pomorskiej w Bydgoszczy, w latach 1952-55 Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. W 1955-58 występował w Teatrze Ziemi Rzeszowskiej w Rzeszowie, w latach 1958-61 w Teatrze im. Węgierki w Białymstoku. W latach 1961-65 związany był z Teatrem im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim. W latach 1965-86 należał do zespołu Teatru Ziemi Opolskiej (od 1975 Teatru im. Kochanowskiego), w latach następnych także współpracował z tą sceną. Od roku 1949 zajmował się także reżyserią. Ojciec aktorki Ewy Wyszomirskiej.