Zofia Gorczyńska
GORCZYŃSKA Zofia, z Sokolików (20 kwietnia 1917 Lwów – 14 lutego 1995 Rzeszów),
aktorka.
Była córką Michała Sokolika i Matyldy z Łukaszewskich. W sierpniu 1936 występowała z teatrem Wesoły Murzyn pod kierownictwem Tadeusza Pilarskiego w Stanisławowie, a w sezonie 1936/37 statystowała w Teatrach Miejskich we Lwowie. W sezonie 1937/38 grała znów w Stanisławowie, w objazdowym Teatrze Małopolskim, m.in.: Zofię (Damy i huzary), Szambelanową (Pan Jowialski), Julikę Ratz (Perfumeria), Alinę (Balladyna) i Zofię (Cudzoziemczyzna; także w Rzeszowie, październik 1937). Podawała, że była też słuchaczką Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie. W 1938 zdała aktorski egzamin Związku Artystów Scen Polskich.
Po II wojnie światowej występowała stale pod nazwiskiem Gorczyńska. W sezonach 1944/45–1976/77 związana była ze sceną rzeszowską, z wyjątkiem 1946/47 i 1947/48, gdy grała w Teatrze Nowym i Komedii Muzycznej w Poznaniu: Panią de Verceil (Ładna historia), Eurekę (Moja żona Penelopa) i Dyonizę (Pani prezesowa) oraz 1949/50–1951/52 w Teatrze Młodego Widza we Wrocławiu, gdzie występowała np. jako: Wala (Okno w lesie), Pałaszewska (Wodewil warszawski), Szambelanicowa (Rozbitki). W Teatrze Ziemi Rzeszowskiej (od 1957 Teatr im. Siemaszkowej) zagrała kilkadziesiąt ról, początkowo dzięki korzystnym warunkom scenicznym, przeważnie amantki, od lat 60. charakterystyczne, tworząc postaci żywe, przekonywające zarówno w słowie, jak i geście. Jedną z pierwszych ról była Klara (Zemsta, 1945), która zachwyciła Wandę Siemaszkową („ależ ona urocza, ta Klara!”), potem grała Lokatorkę (Moralność pani Dulskiej), Baronową de Champigny (Słomkowy kapelusz) – 1953; Tytanię (Sen nocy letniej, 1956); Gospodynię (Wesele), Lulu (Skiz) – 1957; Hrabinę (Wesele Figara, 1958), Hrabinę Respektową (Fantazy, 1959, 1972), Panią Dobrójską (Śluby panieńskie, 1961), Lindę (Śmierć komiwojażera, 1962), Panią Pernelle (Świętoszek, 1953, 1963, 1973); Anfisę (Trzy siostry), Panią Balbinę (Bardzo starzy oboje) – 1966; Larysę (Irkucka historia, 1967), Eleonorę (Tango, 1968), Panią Jowialską (Pan Jowialski, 1969), Kate Keller (Wszyscy moi synowie, 1971), Siostrę Przełożoną (Chłopcy, 1972), Moczybłocką (Wielki człowiek do małych interesów, 1976). W 1977 przeszła na emeryturę. Fot. z Juliuszem Dziemskim.
Bibliografia
Almanach 1994/95; 40 lat T. Współczesnego wc Wrocławiu 1948–88; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Pleśniarowicz: Kartki z dziejów; Świerczewska s. 126 (il.); T. im. Siemaszkowej 1944–94 (W. Siemaszkowa; wywiad z G.; il.); T. Małopolski 1933–38; Acta Universitatis Lodziensis 1987 z. 8 s. 140, 157 (E. Nawrocka); Kur. Stan. 1936 nr 35 (tu błędnie Goszczyńska); Nowiny Rzesz. 1958 nr 296 (wywiad z G.), 1960 nr 228 (il.); Nowiny 1984 nr 259, 1995 nr 34; Akta (fot.). ZASP; Programy (m.in. „Wesele”, T. im. Siemaszkowej Rzeszów, 22 XI 1964; il.) i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59.
Ikonografia
Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
