Osoby

SZPINGIER Zygmunt (20 V lub 20 VIII 1901 Poz­nań - 25 IX 1960 Poznań), scenograf. Był bratem -> Witolda Sz. W 1918 rozpoczął studia malarskie pod kier. W. Gosienieckiego i rzeźbiarskie u M. Rożka. Wtedy też powstały pierwsze jego karykatury ludzi t. i projekty scenograficzne. Pracę zawodową rozpoczął w malarni T. Polskiego w Poznaniu. Prawdopodobnie w 1922 przygotował samodzielnie pierwsze dekoracje do "Krakowiaków i Górali" w pozn. T. Powszechnym. W 1925 wyjechał do Paryża, w 1927 odbył wędrówkę po Maroku, Algierze i Tunisie. W 1931 powrócił do kraju i odtąd pracował stale w Poznaniu jako sceno­graf scen pozn., uprawiając równocześnie malarstwo sztalugowe. Do 1939 opracował scenografię kilkuset sztuk i oper (z pozn. T. Wielkim związany był od 1933). Jednocześnie odnosił sukcesy za granicą, m.in. zdobył złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (1936). Okres II wojny świat. spędził w Poznaniu pracując w t. jako malarz deko­racyjny. Był jednym z tych, którzy w 1945 uratowali przed całkowitym spaleniem budynek T. Polskiego. W 1945 objął stanowisko scenografa w T. Wielkim w Poznaniu i funkcję tę pełnił do końca życia, pro­jektując też niekiedy scenografię dla innych scen pozn., a także dla T. Polskiego w Bydgoszczy. W 1949 opraco­wał gościnnie w T. Wielkim w Warszawie scenografię "Strasznego dworu". W 1953 obchodził jubileusz trzydzie­stopięciolecia pracy; w 1957 odbyła się ostatnia wystawa indywidualna jego prac w Klubie Prasy w Poznaniu. W swej działalności teatr. najchętniej operował archi­tektoniczną zabudową sceny na tle panoramicznego horyzontu. Klasyczne upodobania widoczne w kom­pozycji, pełnej umiaru, niebanalnie sprzymierzyły się w jego twórczości z poczuciem konkretu, zwłaszcza historycznego (np. świetne wnętrze barokowego koś­cioła w "Tosce", 1936) i umiejętnym wywoływaniem na­stroju (np. w scenografii "Holendra tułacza", 1937). W swoich projektach szukał szczególnych właściwości utworu, nieraz odwołując się do stylu epoki (np. w "Alcestis", 1936) lub też do twórczości jakiegoś malarza, harmonizującej ze stylem wystawianego utworu, jak np. w "Strasznym dworze" (1946); dekoracje i kostiumy przywodziły tu na myśl akwarele S. Noakowskiego. Własnego stylu nie stworzył, dzięki swojej kulturze przyczynił się jednak wydatnie do rozkwitu opery pozn. w okresie międzywojennym i tuż po II wojnie światowej. Współpracując z zespołami dramatycznymi projektował m.in. scenografie "Wyzwolenia", "Bolesława Śmiałego", "Księcia Niezłomnego", "Balladyny". Bibl.: Katalog Wystawy Scenografii z cyklu Polskie dzieło plas­tyczne w XV-lecie PRL, Warszawa 1962; Strzelecki: Plastyka teatr.; Głos wielk. 1954 nr 51 (il.), 1960 nr 231 (il.); Teatr 1954 nr 2 (A.M. Swinarski); Tyg. zach. 1953 nr 13; Programy, IS PAN (m.in. program Lata w Nohant w T. Nowym w Poznaniu w sez. 1948/49; tu artykuł J. Kollera). Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973