Antoni Jaksztas
JAKSZTAS Antoni (8 listopada 1910 Lida w Ziemi Nowogródzkiej – 18 lutego 1993 Warszawa),
aktor, reżyser, kierownik literacki i artystyczny teatru.
Był synem Feliksa Jaksztasa i Zofii z Nowickich; mężem Felicji z Daniszewskich (ślub 20 lutego 1947 w Warszawie). Po zdaniu matury studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Od 1930 występował jako aktor i konferansjer w zespołach rewiowych w Wilnie i w objazdach, np. we Lwowie, Krakowie, Lublinie, Grodnie, Katowicach. W 1933–34 był kierownikiem literackim i konferansjerem rewiowego teatru Gong w Wilnie. Później wyjechał za granicę; po powrocie do kraju mieszkał w Warszawie, występował w objazdach.
Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Wilna, gdzie w 1939–41 był aktorem i reżyserem teatrów rewiowych, np. Światowida (1939/40, także kierownik artystyczny), Miniatur (1940); brał udział w porankach muzycznych Teatru „Lutnia” (1941). Od 1942 przebywał znów w Warszawie; w 1943 został aresztowany i uwięziony na Pawiaku, po uwolnieniu zaczął występy w jawnych teatrach Melodia i Kometa. Warszawę opuścił po upadku powstania.
Na początku 1945 prowadził zespół objazdowy, m.in. w Zakopanem, później współpracował z Polskim Radiem w Łodzi. W marcu 1945 Komisja Weryfikacyjna Związku Artystów Scen Polskich za występy w teatrach jawnych ukarała go zawieszeniem w prawach członkowskich do sierpnia 1946. Już pod koniec 1945 wrócił do Warszawy, w listopadzie i grudniu tego roku występował w sali „Wedla” i „Romy” w cieszących się popularnością programach artystycznych; występy kontynuował w 1946 i 1947.
W sezonie 1946/47 był aktorem Miejskich Teatrów Dramatycznych w Warszawie, zagrał Klitandra (Grzegorz Dandin, czyli Mąż pognębiony), a w 1947/48 występował w Teatrze Literacko-Satyrycznynym Osa w Łodzi oraz w zespołach objazdowych. W 1949–51 grał drobne role w Teatrze Polskim w Warszawie: Prostaczka (Wesołe kumoszki z Windsoru), Csena (Sprawa Pawła Eszteraga), Tonina (Sprytna wdówka). Później prowadził wyłącznie działalność estradową, brał udział w koncertach organizowanych przez Artos, występował np. jako konferansjer w pokazach mody, wyborach miss piękności, akademiach pierwszomajowych. Wielokrotnie występował dla Polonii, np. w Kanadzie, USA, Szwecji oraz w ZSRR i Czechosłowacji. Był znanym konferansjerem i wodzirejem. W 1980 obchodził jubileusz 50-lecia pracy artystycznej.
Bibliografia
Almanach 1992/93; Hernik Spalińska: Życie teatr.; Kaszyński: Teatr łódz.; Mancewiczówna II; Mościcki: Teatry 1944–45 (il.); Sadowy: Teatr, plotki, aktorzy s. 177; Sempoliński: Druga połowa. Kur. Wil. 1939 nr 264; Muzyka 1953 nr 3–4; Pam Teatr. 1963 z. 1–4 s. 27, 188, 224, 252, 1964 z. 4 s. 428, 1997 z. 1–4 s. 99, 344, 596, 630, 631; Prawda Wil. 1940 nr 2; Ruch Muz. 1946 nr 5. 1947 nr 1; Teatr 1993 nr 3; Życie Codz. 1993 nr 46, 50 (W. Sadowy); Akt ślubu nr VI/160/1947 i zgonu nr I/408/1993, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP: Almanach 1944–59.
Ikonografia
Fot. – Bibl. Nar., IS PAN; ITWarszawa, NAC.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
