Ryszard Janiszewski
JANISZEWSKI Ryszard (około 1903 – 29 listopada 1942 Kielce),
aktor.
Był synem Wiktora Janiszewskiego i Marii z domu von Staden; mężem Nelli z Kochanowskich. Według informacji siostrzenicy, urodził się najprawdopodobniej w rodzinnym majątku Kraśniany na Wileńszczyźnie. W 1930 ukończył Oddział Dramatyczny Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie.
Na sezon 1930/31 zaangażował się do zespołu Teatru Miejskiego w Płocku, grał m.in. Hrabiego w Panu Tadeuszu – „był w miarę romantyczny i zajmujący”; „znakomicie odtworzył” Łukasza w Adwokacie i różach, a rolę Księcia Radosława w Panu Geldhabie
zagrał ze swobodą i umiarem jednocześnie
(„Dziennik Płocki”).
Występował też jako: Romeczek (Maman do wzięcia), Filon (Balladyna), Skalski (Wierna kochanka). W 1931 z zespołem objazdowym Juliusza Lubicz-Lisowskiego w marcu grał (w Dziejach grzechu i Niewinnej grzesznicy) w Stanisławowie, a w maju i czerwcu w Płocku. W listopadzie tego roku grał w Sztubie w Teatrze Narodowym w Warszawie. W sezonie 1932/33 był na liście zespołu Teatru Nowego w Poznaniu, jednak nie wiadomo czy tu występował. W 1932 grał w Teatrach Miejskich w Wilnie: w czerwcu i lipcu w Chacie za wsią, Florette i Pataponie, a w październiku w Przeprowadzce (rolę Ciepiela). Potem znów w Teatrze Narodowym w Warszawie: we wrześniu 1933 grał Studenta IV (U mety), w kwietniu 1934 Waltera (Poskromienie złośnicy).
W sezonie 1935/36 występował w objazdowym Teatrze Pokucko-Podolskim z siedzibą w Stanisławowie w rolach: tytułowego Stefka, Wicka (Muzyka na ulicy) – 1935; Severina (Potęga miłości, 1936), w 1936/37 w Teatrze Ziemi Kielecko-Radomskiej w roli Robinsona (Jej tancerz), a w 1937/38 w Teatrze Kameralnym w Częstochowie: Antoniego (Pan Damazy), Zbigniewa (Serca za drutem kolczastym), Jimmy’ego (Artyści), Mateusza Pintenaru (Zamieszaj). W maju 1938 w Teatrze Miejskim w Kaliszu grał Radcę (Dar poranka).
Sezon 1939/40, już w czasie wojny, rozpoczął w Teatrze Wołyńskim im. Słowackiego, który przyjął nazwę Teatr Lubelsko-Wołyński z siedzibą w Lublinie; w październiku 1939 występował jako Harmonista w Majstrze i czeladniku, obok Stefana Jaracza i w jego reżyserii. Według relacji siostry Janiszewskiego, Estelli Wolańskiej, zginął 29 listopada 1942, rozstrzelany przez Niemców na ulicy w Kielcach.
Bibliografia
Konarska-Pabiniak: Repertuar, Kruk: T. w Lublinie 1918–39; I. Rutkowska: Z odwagą i pasją, pamiętnikarski portret Estelli Wolańskiej, Głogów 2001 (tu relacja o śmierci J.); T. Małopolski 1933–38; Śmigielski: T. Wołyński; Wierzyński: Wrażenia; Wilski: Szkolnictwo; Aktor i Widz 1936 nr 1; Dz. Płoc. 1930 (13 XI), 1931 nr 22, (10 III); Kur. Warsz. 1931 nr 311; Pam. Teatr. 1980 z. 3–4 s. 444; Programy, IS PAN; Błasiak: T. kielecki przed 1939 s. 121; Album z fot., repertuarami, wycinkami prasowymi i notatkami J., ITWarszawa; Hernik Spalińska: Repertuar, Inf. siostrzenicy J., Julity Żak; www.encyklopediateatru.pl
Ikonografia
Fot. – ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
