Osoby

HALAMA Alicja, primo voto Bardzińska, secundo voto Konarska (16 lipca 1912 Lublin – 13 lipca 1998 Londyn),

tancerka.

Była córką muzyka i akrobaty cyrkowego Stanisława Halamy i tancerki Marty Halamy; siostrą tancerek: Zizi Halamy, właściwie Józefy (zob. tom 2), Lody Halamy, właściwie Leokadii i Eny Halamy, właściwie Heleny, zamężnej Hallet (1919–1957). Jej pierwszym mężem był pułkownik Jerzy Bardziński, dowódca 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich (ślub 18 października 1933 w Warszawie), drugim tancerz Czesław Konarski.

Tańca uczyła się pod kierunkiem rodziców, a potem u Bronisławy Niżyńskiej w Kijowie. Już od wczesnego dzieciństwa występowała u boku rodziców i sióstr w zespołach objazdowych na terenie Rosji. W 1921 przybyła z rodziną do Sosnowca, skąd pochodził Stanisław Halama i przez kilka lat występowali w teatrach rewiowych, music-hallach, cyrkach i kinach na prowincji. Według Bożeny Mamontowicz-Łojek w Bielsku na Śląsku Cieszyńskim:

w miejscowym nocnym lokalu odbył się pierwszy w Polsce występ tej tanecznej rodziny.

Później występowali m.in. w Katowicach, Krakowie, Toruniu, Poznaniu, Kaliszu (tu np. od maja do sierpnia 1925). Od jesieni 1925 Alicja Halama występowała z matką i siostrami w Warszawie, w Dolinie Szwajcarskiej, teatrze Mignon, następnie dzięki Eugeniuszowi Koszutskiemu w Teatrze Bagatela. Jak wspominał Ludwik Sempoliński „zrobiły furorę” i wkrótce zostały zaangażowane do przedstawień pod kierownictwem Zygmunta Woyciechowskiego w siedzibie Teatru Niewiarowskiej, gdzie pierwszy raz wystąpiły pod własnym nazwiskiem 9 lipca 1926.

Od sezonu 1926/27 Alicja, z Lodą i Zizi, znalazła się w zespole teatru Perskie Oko, gdzie początkowo wchodziły w skład „Koszutski Girls”, a potem tańczyły jako solistki, np. z matką, w wiązance tańców rosyjskich Pod samowarem. W sezonie 1927/28 występowały w teatrze Karuzela, a także w Nowym Perskim Oku, w 1928/29 i 1929/30 w teatrze Morskie Oko, m.in. w rewiach: 1000 pięknych dziewcząt, Warszawa w kwiatach, Uśmiech Warszawy; udział sióstr „Halamek” był jedną z największych atrakcji tych programów. Z Lodą i Zizi wyjeżdżała też na występy gościnne, np. w lipcu 1929 i w maju 1930 tańczyły w Kielcach.

Po wyjściu za mąż za Jerzego Bardzińskiego, na pewien czas opuściła scenę. Po powrocie i po rozpadzie „tercetu Halamek”, tańczyła m.in. w Balecie Polskim Feliksa Parnella oraz w teatrach rewiowych, najczęściej w duecie z Czesławem Konarskim. W styczniu 1935 w Teatrze Letnim występowała w roli Partenis (Piękna Helena), w lutym tego roku w Teatrze Wielka Rewia wzięła udział w programie Tańce, hulanki, swawole, a następnie weszła znów w skład, występującego też na tej scenie, Baletu Polskiego Feliksa Parnella. Tańczyła w tym zespole do 1937; wyjeżdżała z nim na liczne tournée po Polsce (np. od lutego do maja 1937) oraz za granicę, m.in. do Paryża (kwiecień i grudzień 1935), Nicei (kwiecień 1936), Genewy (czerwiec 1936), na francuską Riwierę (sierpień–wrzesień 1936).

W lipcu 1936 znalazła się w składzie polskiej grupy baletowej, biorącej udział w Olimpiadzie Tanecznej w Berlinie, na której zespół otrzymał najwyższą nagrodę. Występowała w miniaturach Demon i wiara, Zmysły i praca, jako Maskotka (Chłopcy malowani), Carmencita (Hiszpańska miłość), Cyganka (Rapsodia węgierska), w Tańcach góralskich, Krakowiaku, Trojaku, w widowisku Sto lat walca. W przerwach pracy zespołu, występowała w teatrach rewiowych w Warszawie: w 1935 (wrzesień–listopad) w teatrze Hollywood, gdzie próbowała też swoich sił jako piosenkarka, 23 września 1936 w Teatrze na Karowej w scenach baletowych w Wesołej wdówce, a 28 marca 1937 w teatrze Wielka Rewia w Wiosennej paradzie gwiazd; w sezonie 1937/38 w teatrze Cyrulik Warszawski; w 1938/39 w teatrze Wielka Rewia, np. w rewiach: Raj kobiet (tu w scence baletowej Pierrot i Colombina), Szukamy gwiazdy oraz w teatrze Ali Baba (marzec–maj 1939), w ostatnich przed wojną programach: Sezonie, otwórz się („ze swoim partnerem p. Konarskim, doprowadziła do wysokiego kunsztu harmonię każdego ruchu i gestu”, pisał Boy) oraz Orzeł czy Rzeszka. W sezonie 1938/39 była solistką Polskiego Baletu Reprezentacyjnego pod kierownictwem Leona Wójcikowskiego, z którym występowała m.in. na tournée we Francji i Belgii.

W latach 30. zdobyła renomę jako doskonała tancerka rewiowa. W opinii Mamontowicz-Łojek

wypadała najlepiej w tańcach lirycznych i sentymentalnych,

w romantycznej scenerii, tańczyła nawet czasami Chopina. Chętnie jednak wykonywała również tańce bardziej dynamiczne.

Pisano o niej:

ma w sobie eteryczną lekkość, finezyjną subtelność i ujmującą grację. W Konarskim znalazła sobie jak najbardziej odpowiedniego partnera 

(cytat za Mamontowicz-Łojek).

Wystąpiła w filmach: Uśmiech losu (1927), Dusze w niewoli (1930), Dodek na froncie (1936).

W 1940 wraz z Konarskim znalazła się w zespole Teatru Polskiego w Paryżu, skąd po upadku Francji oboje przedostali się do Anglii. Od 1940 była solistką Anglo-Polish Ballet, założonego przez Konarskiego w Londynie. Z zespołem tym występowała dla żołnierzy polskich przebywających w Wielkiej Brytanii, ale także publiczności cywilnej, polskiej i angielskiej; do końca 1941 dano około 500 przedstawień, a ulubionymi pozycjami repertuaru, w których Alicja Halama tańczyła, były: Wesele krakowskie (partię Panny Młodej), Pan Twardowski, Polonica do Koncertu e-moll Chopina, Schubertiana i The Dancing Woman. W 1943 tańczyła z Konarskim na londyńskim hipodromie w musicalu The Lisbon Story. Wystąpiła w fabularyzowanym dokumencie filmowym Szkocki mazurek (1943). Wiosną 1945 występowała z zespołem Anglo-Polish Ballet we Włoszech. Po wojnie pozostała razem z Konarskim na emigracji. W 1946–47 oboje występowali w największym londyńskim music-hallu Palladium, jako romantyczna para w rewii High Time!. Z Anglo-Polish Ballet, lub tylko w duecie z Konarskim, odbyła liczne tournée, m.in. do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii (1952), Nowej Zelandii i Afryki Południowej. Tabl. 14.

Bibliografia

Boy: Pisma t. 23, 24, 26–28 (cyt.); L. Halama: Moje nogi i ja, Warszawa 1984 (il.); Kaszyński: Teatralia; Krasiński: Warsz. sceny; Krukowski: Warszawka s. 117 (il.); A. Lisiecka: Loda Halama. Pierwsze nogi Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2017 (il.); The London Stage 1940–1947. The Calendar of Productions, Perfomers and Personel J.P. Wearing, wyd. Rowman, Littlefield, 1976; Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (il.); Michalski: Powróćmy (il.); Mościcki: Teatry 1939 (il.); Parnell: Moje życie (il.); Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Turska: Almanach (il.); Wysocka: Dzieje; IKC 1938 (29 VI); Kur. Warsz. 1929 nr 29, 124, 269, 299, 356, 1930 nr 29, 1935 nr 12, 355, 1937 nr 291, 1938 nr 19, 248, 332, 1939 nr 18, 21, 79, 95, 149; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 38, 1977 z. 3 s. 372, 1996 z. 3–4 s. 545, 556–559, 1998 z. 3–4 s. 535, 548, 555 (il.); Scena Pol. 1929 z. 2, 3; Tydzień Pol. (Londyn) 1998 (17 VII); Tyg. Ilustr. 1936 nr 2 (il.); Akt ślubu nr I–2/204/1933, Arch. USC Warszawa; Błasiak: T. kielecki przed 1939; Galewski: Pamiętnik mps s. 190–192; Programy, IS PAN, MTWarszawa; Wycinki prasowe, ITWarszawa; www.filmpolski.pl

Ikonografia

Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.