Przedstawienia

Czas akcji: współcześnie.
Miejsce akcji: scena, współczesne mieszkanie, taras kawiarni.
Obsada: 2 role kobiece, 4 role męskie, 1 epizod.
Druk: m.in. "Dialog" nr 5/1962; Tadeusz Różewicz, "Sztuki teatralne", Wrocław 1972.

Sztuka w 3 częściach.

On i Ona, czyli Recytator i Recytatorka deklamują przed kurtyną poemat pt. "Nasza mała stabilizacja". Głoszą radość z powracającej "normalności" życia - z tego, że "domy stoją, samochody jeżdżą", ludzie wieczorem kładą się spać, a rano idą do pracy, "zakłady pogrzebowe są obficie zaopatrzone w wielki asortyment trumien i wieńców", można "wstąpić" i można "wystąpić". Zarazem wyrażają strach, że "nasza mała stabilizacja" może być nietrwała lub może okazać się tylko snem.
W części drugiej dramatu akcja toczy się w małym mieszkanku, przytulnym i jasnym, w którym Mężczyzna i Kobieta prowadzą pełen uprzejmości dialog. Oboje okazują sobie wiele czułości, używają pieszczotliwych określeń i sprawiają wrażenie bardzo szczęśliwego małżeństwa. Cieszą się słońcem, ciepłem, pięknym widokiem za oknem, obserwują przepływające chmury i bawiące się za oknem dzieci. Kobieta wspomina o rychłym przyjeździe matki, która pragnie zamieszkać u nich na stałe. Mężczyzna cieszy się z tego i od razu planuje takie przestawienie mebli, aby gość miał swój wygodny kącik w domu. Oboje powtarzają, że "życie jest takie piękne", dodając "tylko ludzie są straszni choć nie wszyscy".
Kobieta opowiada Mężczyźnie, co widzi za oknem. W sielankowym pejzażu "śliczna dziewczynka igra na łące, wśród trawy, kwiecia i ziół". Ma czerwone wiaderko i niebieski szpadelek. Wykopuje dołek i robi babki z piasku.
Wśród miłej, serdecznej pogawędki, podczas której Mężczyzna ubiera się do wyjścia, Kobieta nagle poważnieje. Zwierza się, że chciałaby umrzeć i ostrym tonem wykrzykuje, że nie może już dłużej tak żyć. Mąż przyjmuje wybuch żony ze spokojem i nie daje się sprowokować do kłótni. Po chwili Kobieta się uspokaja i przyznaje, że choć czasem jest bardzo nieszczęśliwa, to jednak czasem bywa też szczęśliwa.
Mężczyzna obserwuje za oknem bawiącego się małego kotka oraz dziewczynkę, która go tuli, całuje i nosi na rękach. Teraz on wybucha nagle gniewem na wspomnienie pewnego znajomego, którego nazywa: "ohydne bydlę".
Podczas, gdy Kobieta z uwagą ogląda swoją twarz w lustrze, Mężczyzna relacjonuje dalszy przebieg sielanki za oknem. Do dziewczynki i kotka dołącza chłopiec. Najpierw fika koziołki, śmieje się i chodzi na rękach, a potem łapie kotka i z najwyższym okrucieństwem usiłuje go utopić. Gdy mu się to nie udaje, zakopuje zwierzątko do dołka i z premedytacją morduje, używając wiaderka i szpadelka patrzącej na to wszystko płaczącej dziewczynki. Kobieta słucha relacji całkowicie obojętnie i nie komentuje ani słowem. Po chwili oboje wychodzą z domu, żegnając się czule przed rozstaniem.
Akcja przenosi się na taras pustej kawiarni. W fotelach siedzą dwaj mężczyźni: Drugi i Trzeci. Drugi nie może (a raczej nie chce) ruszyć się ze swego miejsca. Co prawda niepokoi go jakaś szara masa, poruszająca się niedaleko, ale nie jest w stanie sprawdzić, co to jest. Mężczyźni cieszą się z wzajemnego towarzystwa, bo ratuje ich przed samotnością. Drugi pragnie zwierzyć się Trzeciemu. Opowiada o swojej miłości do rodzinnego miasta, ale właściwie usiłuje wypowiedzieć "całą prawdę" o sobie (bo ludzie wygadują kłamstwa na jego temat). Pragnie, by ktoś wreszcie poznał go głębiej. Trzeci udaje, że słucha, ale chyłkiem wymyka się z tarasu. Odwrócony w inną stronę Drugi nie zauważa tego i kontynuuje swoje wyznania w pustkę (nie zauważa również powrotu Trzeciego). Gubi się w drobiazgach i anegdotach, nie potrafi dokonać spowiedzi życia, choć tego pragnie. Hałas wielkiego miasta i dźwięk syreny alarmowej zagłuszają na jakiś czas jego słowa. Trzeci nie zdołał usłyszeć, jakiego to uczynku sprzed dwudziestu lat Drugi tak bardzo się wstydzi. Rozgrzesza go w ciemno i usiłuje rozśmieszyć.
Natomiast wyciągany na zwierzenia Trzeci na swój temat żartuje, zmyśla, nie chce o sobie mówić. Usiłuje dowiedzieć się, dlaczego towarzysz nie może ruszyć się z miejsca (choć wciąż niepokoi go poruszający się w pobliżu kształt). Drugi tłumaczy: "Przecież wiesz, z jakim trudem wywalczyłem sobie to miejsce. Nie dojadałem, nie grałem, nie łowiłem, nie kochałem, a teraz ty mnie namawiasz, żebym opuścił swoje miejsce."
Tajemniczy kształt zbliża się powoli, wydaje dziwne dźwięki. Może to być zdychający pies lub umierający człowiek. W powietrzu rozprzestrzenia się coraz intensywniejszy fetor. Drugi i Trzeci zasłaniają nosy chusteczkami, pomstują na służby oczyszczania miasta, ale nie ruszą się z miejsc, bo nie obchodzi ich nic poza pilnowaniem własnych foteli.

Ukryj streszczenie