Mikołaj Rimski-Korsakow
Ur. 18 III 1844, Tychwin (gubernia nowogrodzka). Zm. 21 VI 1908, Lubieńsk (gubernia petersburska). Mikołaj Rimski-Korsakow, syn wysokiego urzędnika, z woli rodziny poświęcił się początkowo karierze oficera marynarki - zrzucił mundur dopiero po 1900. Pierwsze kroki w dziedzinie kompozycji stawiał pod kierunkiem Bałakiriewa, jednak wczesne jego utwory (2 symfonie i "Koncert fortepianowy") nie mają większego znaczenia. Dopiero poemat symfoniczny "Antar", oparty na wschodnich tematach, jest zapowiedzią późniejszego stylu kompozytora. Od 1871 wykłada Rimski-Korsakow kompozycję w konserwatorium petersburskim oraz dyryguje orkiestrą i chórami w Bezpłatnej Szkole Muzycznej, zostaje też mianowany generalnym inspektorem orkiestr marynarki wojennej. Przygotowuje w tym czasie do druku opery Glinki oraz opracowuje 2 tomy pieśni ludowych. W 1878 pisze operę "Noc majowa" do tekstu Gogola, wkrótce potem zaś powstaje "Śnieżka", oparta na baśni A. Ostrowskiego. Następne lata przynoszą najsłynniejsze utwory symfoniczne Rimskiego-Korsakowa: "Bajkę", "Kaprys hiszpański" oraz "Szeherezadę". Później znów powraca kompozytor do twórczości operowej ("Młada", "Noc wigilijna" wg Gogola, "Sadko", "Mozart i Salieri" oraz "Carska narzeczona"). W 1899 powstaje "Baśń o Carze Sałtanie", będąca tak silną satyrą polityczną, iż cenzura carska zarządziła wprowadzenie szeregu retuszów. Dalsze opery to "Pan Wojewoda" (wg "Czatów" Mickiewicza), "Kościej nieśmiertelny", "Legenda o niewidzialnym grodzie Kitieżu", wreszcie "Złoty Kogucik". Należy też zwrócić uwagę na wyjątkową pozycję i rolę Rimskiego-Korsakowa jako pedagoga. Opracowane przez niego podręczniki harmonii, a zwłaszcza instrumentacji, do dziś nie straciły swej aktualności, zaś do jego uczniów w zakresie kompozycji lub instrumentacji zaliczali się m. in.: Głazunow, Arieński, Ladow, Czeriepnin, Ippolitow-Iwanow, Gniesin, Miaskowski, Prokofiew, Lapunow, Maliszewski, Respighi i Strawiński. Mówiąc o stylu Rimskiego-Korsakowa, należy podkreślić przede wszystkim mistrzowską, jasną i przejrzystą, a zarazem efektowną instrumentację. Harmonika jest neoromantyczna; idąc śladami Liszta, często używa jej Korsakow dla celów kolorystycznych. Typ programowości - ilustracyjny, podobnie jak u Berlioza. Na gruncie opery rozwija Rimski-Korsakow (w przeciwieństwie do Musorgskiego i Borodina) linię baśniowo-fantastyczną, jakkolwiek pisał też opery historyczne, jak "Pskowianka" czy "Carska narzeczona". Treść jego oper najczęściej opiera się na legendach i podaniach ludowych. Akcja jest przeważnie statyczna, niezbyt ożywiona. Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997
